Terugdringen van gezondheidsachterstanden door gemeentelijk beleid
Een literatuurverkenning naar effectiviteit van fysieke en sociale omgevingsmaatregelen
Samenvatting
Gemeentelijke maatregelen op het gebied van groen in de wijk, het binnenmilieu van woningen, veiligheid, geluid van verkeer, luchtverontreiniging, sociale cohesie en sociale steun kunnen de gezondheidsachterstanden van mensen uit lagere sociaaleconomische klassen verminderen. De literatuur levert voldoende bewijs dat deze omgevingskenmerken geschikte aanknopingspunten zijn voor maatregelen om gezondheidsachterstanden te verminderen. Onderzoek toont namelijk dat genoemde omgevingskenmerken tussen hogere en lagere sociaaleconomische klassen verschillen én dat ze samenhangen met gezondheid.
Dit blijkt uit een literatuurverkenning van het RIVM naar de mogelijkheden om sociaaleconomische gezondheidsachterstanden terug te dringen door lokale maatregelen in de fysieke en sociale omgeving. De gezondheid van mensen met een lage sociaaleconomische status (SES) is over het algemeen slechter dan de gezondheid van mensen met een hogere SES. Deels wordt dit verklaard door de ongezondere fysieke en sociale omgeving waarin mensen met een lage SES leven.
Over effecten van concrete omgevingsmaatregelen om gezondheidsachterstanden te verminderen, zijn geen studies gevonden met hoge bewijskracht, zoals reviews of RCT’s (gerandomiseerde gecontroleerde studies). Er zijn studies met hoge bewijskracht gevonden die aantonen dat betere warmte- en energiesystemen in huis, verkeersvertragende maatregelen, betere straatverlichting en opvoedingsondersteuning de gezondheid bevorderen. Deze maatregelen dragen dus positief bij aan de gezondheid van de algemene bevolking, maar de invloed op vermindering van gezondheidsachterstanden is niet onderzocht.
De volgende maatregelen zijn wél specifiek bij achterstandsgroepen onderzocht maar de studies hebben geen hoge bewijskracht: verkeersmaatregelen (verkeersvrije gebieden, wandelroutes en een veilige schoolroute voor kinderen in de vorm van een ‘Walking School Bus’) en het inrichten van ontmoetingsplekken. Hieruit komt naar voren dat deze maatregelen lichaamsbeweging respectievelijk sociale cohesie kunnen bevorderen.
Literatuurverwijzing: Savelkoul, M., Schuit, A.J., & Storm, I. (2010). Terugdringen van gezondheidsachterstanden door gemeentelijk beleid: een literatuurverkenning naar effectiviteit van fysieke en sociale omgevingsmaatregelen. Bilthoven: RIVM.