Inventarisatie seniorensport binnen sportopleidingen (2013)
Samenvatting
De bevolking in Nederland vergrijst. Er worden in Nederland minder kinderen geboren en we leven langer. Hierdoor behoort een steeds groter percentage van de Nederlandse bevolking tot de groep 55 jaar en ouder.
Om de steeds groter wordende groep ouderen in onze samenleving fit en vitaal te houden is het belangrijk dat zij voldoende sporten en bewegen. De overheid stimuleert iedereen, maar vooral de kwetsbaren in onze samenleving zoals ouderen, gehandicapten, chronisch zieken, mensen uit achterstandswijken en allochtonen om voldoende te sporten en bewegen. Ouderen lijken in te zien dat sporten en bewegen goed is voor hun gezondheid. De afgelopen jaren zijn ouderen namelijk steeds meer gaan sporten en bewegen.
Om deze positieve ontwikkeling in stand te kunnen houden is het belangrijk dat er voldoende kennis en expertise van deze doelgroep is om een passend sport- en beweegaanbod te kunnen bieden en om een goede afstemming te krijgen en behouden tussen aan de ene kant het aantal op te leiden professionals en de behoefte uit het werkveld (gymverenigingen, fitnesscentra, woonzorgcentra).
Verschillende sportopleidingen in het MBO en HBO bieden onderwijs aan dat zich richt op de doelgroep senioren (50+ers/55+ers). Toch blijkt er een verschil te zijn of ervaren tussen de vraag vanuit het werkveld en het aanbod vanuit de opleidingen. In 2009 constateerde Kennispraktijk in een onderzoek dat in grote delen van Nederland een tekort aan kader bestaat onder sport- en beweegleiders 55+. De conclusie was toen dat anno 2009 met veel inspanning en passen en meten het probleem van kadertekort voor de korte termijn wel opgelost kon worden. Richting de toekomst is het tekort echter een probleem. De gemiddelde leeftijd van het huidige kader is behoorlijk hoog te noemen. Het merendeel van de sport- en beweegleiders voor seniorengroepen was in 2009 ouder dan 55 jaar en veel van hen dachten aan afbouwen of zelfs stoppen.
‘De’ controverse
Anno 2013 is er sprake van een tegenstrijdig geluid. Vanuit bijvoorbeeld de sportservices/sportraden wordt nog steeds regelmatig aangegeven dat er te weinig kader is voor deze doelgroep. De MBO-raad daarentegen geeft aan dat er wel degelijk voldoende wordt opgeleid voor het werkveld ‘seniorensport’. Hoe is het beeld nu precies? Er zijn de afgelopen jaren verschillende onderzoeken uitgevoerd naar de relatie tussen vraag en aanbod op het terrein van seniorensport, onlangs nog door Evelien Wijdeveld (2012). Zij heeft een inventarisatie uitgevoerd naar wat sportopleidingen doen ten aanzien van scholing op het terrein van sport en bewegen voor 55+ers.
De vragen
NISB heeft Kennispraktijk gevraagd om een nadere analyse te houden naar het opleidingsaanbod voor sport en bewegen voor senioren. Het doel van dit onderzoek van geringe omvang is het bieden van een iets ‘getrouwer’ beeld van uitstroom van studenten en invulling van de werkplekken op het terrein van sport en bewegen voor senioren.
In deze rapportage zal, door middel van een kleinschalig literatuuronderzoek en kwalitatief onderzoek, geprobeerd worden antwoord te geven op de volgende vragen:
- Wat is de uitstroom op sportopleidingen naar het werkveld sport en bewegen voor senioren?
- Is er sprake van een voldoende landelijke dekkend opleidingsaanbod
- Is er zicht op het werkveld waarin de studenten terechtkomen die een sportopleiding hebben gevolgd die zich richt op de doelgroep senioren (zicht op alumni)
- Hoe is het onderwijs gericht op de doelgroep senioren vormgegeven op de sportopleidingen?
Interviews met MBO opleidingen en HBO opleidingen
Om voornoemde vragen te beantwoorden, zijn aan de hand van twee verschillende gespreksleidraden (bijlage 1) gesprekken gevoerd met betrokkenen uit het MBO en HBO (bijlage 2).
Dit zijn opleidingsmanagers, docenten en coördinatoren. De geïnterviewden zijn zonder uitzondering betrokken bij de opleiding, modules of (keuze)vakken van de opleidingen. De interviews zijn telefonisch afgenomen en verwerkt in de hoofdstukken van onderhavige rapportage.
Literatuurverwijzing: Elfring, M., Steenbergen, J., Leijenhorst, M., & Kennispraktijk - voor sport, onderwijs & gezondheid (2012). Inventarisatie seniorensport binnen sportopleidingen (2013). Ede: Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen (NISB).